BOUTMAN

  De Poëzie van het Toeval = 242               Boutman Weblog  



Energy

Home

Vercnocke

Toeval

Flow

I Tjing

Training

Music

Poëzie

Contact

Links

English

 




 

Verbinding

 

En mocht hier niet

de leegte zijn

waartoe dan dienen

deze deuren  deze muren

waartussen wij verblijven

drinken samen dansen ?

 

En mocht hier niet

de stilte zijn

waarin ons spreken

ruimte vindt hoe kunnen wij

elkaar begrijpen ?

 

En mocht hier niet

de weerklank zijn

die wij ontvangen

waarheen dan dragen

onze woorden?


En mocht hier niet
de letter zijn
die de betekenis
aan woorden geeft
hoe kunnen wij dan
onderwijzen?

 

En mocht hier niet

jouw lichaam zijn

dat met het mijne

vloeit in deze stroom

hoe kunnen wij dan

voortbewegen ?

 

Het is de schakel

die de ketting maakt

het stilstaan

dat beweging brengt

het woord

dat tot geboorte leidt.

 

Want mocht het niet

de liefde zijn die

ons verbindt

wat is het dan ?

b. vercnocke






Karelinahof

 

De nokbalk
is hersteld
en bloeit:
zo is het goed
 

En wij getuigen
van de wolken
en het water
 

Het wachten
draagt hier
vruchten

Het hout
zindert
verhalen
maar plooien
doet het niet

Dieren ademen
zoals jij en ik

Zoals de druppels
één voor één
zich in de
waterput
geborgen weten
drink ik
van jou

Hoe veel
te meer
dan wij
in deze zee
van liefde

b.vercnocke

 

Taal

2.420.000. Dat is het aantal pagina's dat Google vandaag gaf als je het woord "toeval" intikt. En dat groeit elke dag. Vrij bescheiden nog, als je het vergelijkt met gelijkaardige woorden in andere talen. Ook het woord "poëzie" krijgt een behoorlijk aantal pagina's toegemeten. Dit wijst erop hoe uitgebreid het domein is waarover we spreken. En hoe moeilijk ook de begrippen exact te definiëren zijn. Toch weten we allen waarover we het hebben. Wat niet wil zeggen dat we het allemaal over hetzelfde hebben. Bedoelen we met  bv. het noodlot,  een onvoorzien voorval, het samenvallen van (al dan niet betekenisvolle) gebeurtenissen, een epileptische aanval, etc.? En waaraan denken we bij "poëzie": gedichten, de dichtkunst zelf, de bekoring die van iets uitgaat? Dat is nu eenmaal de beperking van taal, of: tot capita, tot sententiae (zovele hoofden, zovele meningen).  En wie op zoek gaat naar de oerbetekenissen komt bv tot volgende conclusie van Lao Tze  in zijn omschrijving van het begrip Tao:

 

            Het Tao waarover gesproken kan worden is niet het eeuwige Tao.

            De naam die je eraan kunt geven, is niet de eeuwige naam.

            Het naamloze is de oorsprong van hemel en aarde.

            Het benoemde is de moeder van de tienduizend wezens.

            (Tao Te Tjing)

 

Belangrijk hier is het woord "benoeming": als je iets een naam geeft verliest het zijn wezenlijkheid. Definiëring zorgt voor gescheidenheid, althans in ons denken. Alles wordt afgelijnd. Het is een soort tweede stap. Daarvoor ligt het onnoembare, het naamloze, het mysterie. Bij Lao Tze lezen we eveneens:

 

            Wie weet spreekt niet; wie spreekt weet niet.

(Tao te Tjing)

 

Een beroemd citaat, waar we meer tussen de woorden dan achter de woorden moeten lezen. Het blijft een paradoxale denkoefening, want denken, spreken, schrijven doe je in taal. En die taal heb je dan weer nodig om over iets te spreken wat vóór taal gaat. Dus doen we dat maar (tenslotte gebruikte Lao Tze hetzelfde middel). Want, taal mag dan wel beperkend zijn, ze is ook de moeder van de tienduizend wezens. Taal raakt aan onze oorsprong. Daarom spreken we van moedertaal en niet van vadertaal. En zo kan taal zelf de paradox ongedaan maken. Taal is immers communicatie (Lat.: cum: samen met, unio: vereniging, verbinding), en onze eerste verbinding is die met onze moeder (van bij de verwekking). Over duizenden generaties heen brengt die communicatie ons terug bij "het naamloze". Zo is de cirkel rond: taal draagt het mysterie in zich..

 

De combinatie poëzie en toeval vinden we ook terug in de I Tjing. Het is een boek dat in poëtische, metaforische (= beeldende) taal spreekt tot de lezer. Een extra dimensie daarbij is dat die taal, het Chinees, een pictografisch schrift is. De tekst (ideogrammen) nodigt uit om in beelden te denken, associatief dus, en minder in logische lijnen. Als wijsheids- en inzichtsboek kan het ook geraadpleegd worden via een methode die gebaseerd is op een "toevallige" handeling. In de I Tjing vinden we dus bij uitstek "de poëzie van het toeval" terug.

 

Toeval: uitbreiding      (vertaling hexagramteksten: Han Boering)
                          

2.420.000. Dat was het aantal bladzijden dat Google aangaf toen ik het woordje "toeval" intikte. In de volgende uiteenzetting is het nodig al wat inzicht te hebben in het werken met de I Tjing. Mocht dat niet het geval zijn, kan je gewoon doorlezen en geraakt worden door het toeval...

Laat ons eens kijken wat de I Tjing over dat "toevalscijfer" van Google te vertellen heeft. Ik doe dat zo:het cijfer 0 laat ik buiten beschouwing, dan blijft 242 over. Je kan dat interpreteren als:  hexagram 24    (Terugkerende kracht ), met 2de lijn bewegend. We lezen daar:
 

Succes, Uitgaan en ingaan zonder schade. Vrienden komen, geen fout.

Heen en weer gaat het Tao. Op de zevende dag komt het keerpunt.

Voordeel door een doel te hebben. 

En bij de tweede lijn:
 

Tweede lijn: terugkeer tot rust. Geluk.    

 

In hexagram 24 komt een yanglijn, levenskracht dus, het teken van onderaan binnen. Daarom wordt gesproken van "terugkeer". Na een periode van verstarring of teruggang gaan de zaken weer de goede kant op. Toeval zou dan te maken hebben met  terugkerende levensenergie. De tekst spreekt van uitgaan, ingaan, heen en weer. De I Tjing stelt toeval voor als een beweging, een weg (Tao) die heen en weer gaat (een beetje zoals een weefmachine), en zo ontstaat een (herkenbaar?) patroon. Het toeval komt als vriend: het kan ons helpen. En, als de tijd rijp is (de zevende dag) komt het keerpunt, het ogenblik dat we onze lering uit het gebeuren kunnen trekken. Daarom is het belangrijk een doel te hebben door wat ons toe-valt te gebruiken (of: toeval heeft een doel dat voordeel heeft).  De tweede lijn stelt dan dat toeval een terugkeer is naar rust. Eenmaal we dit beseffen, zal geluk ons deel zijn.

 

Het hexagram dat ontstaat na omslag van de tweede lijn is nr. 19, Welwillende toenadering, De terugkeer uit hexagram 24 wordt hier nog versterkt: twee yanglijnen groeien naar boven, ahw uitgenodigd door  de 4  yinlijnen. De tekst van dit hexagram luidt:

 

Vernieuwing, Succes, Voordeel, Standvastigheid.

Komt de achtste maand dan geeft dat ongeluk.

 

Het vermelden van de volledige mantra Vernieuwing, Succes, Voordeel, Standvastigheid wijst op de diepgaande invloed die van deze aantrekkingskracht uitgaat. De I Tjing zegt hier dus dat het toeval te beschouwen is als ware en welwillende toenadering. Wel wordt gewaarschuwd dat die toenadering ook tot resultaat moet leiden, wil ze effectief zijn. Een uitnodiging dus om toeval zomaar niet naast je neer te leggen.

 

Een andere interpretatie is het getal 242 te lezen als: de 2de lijn van hexagram  42 Vermeerdering, Uitzetting. Dit hexagram met de betreffende lijn vormt nog een sterkere bevestiging over wat toeval kan zijn:

 

Voordeel door een doel te hebben. Voordeel in het doorwaden van de Grote Stroom.

 

Tweede lijn: misschien vermeerdert iemand hem met tien paar schildpadden. Het is niet mogelijk dat te weigeren. Onafgebroken Standvastigheid geeft geluk. De koning gebruikt het als offer aan het hoogste, geluk

 

Toeval wordt hier in verband gebracht met het hogere,  want de koning gebruikt het als offer : toeval maakt contact tussen het zichtbare en onzichtbare, het bewuste en onbewuste. Het vermelden van schildpadden verwijst naar de aanvankelijke orakelraadplegingsprocedures, voorlopers van de I Tjing. Men maakte inscripties op de schilden die daarna verhit werden. De barsten die verschenen werden dan gelezen en geïnterpreteerd. Hier stelt de I Tjing dat toeval nog krachtiger is, je kan het niet weigeren. Én toeval is uiterst betrouwbaar, want de veranderende tweede lijn laat hexagram 42 omslaan in nr 61 Innerlijke waarheid :

 

Dolfijnen, geluk. Voordeel in het doorwaden van de Grote Stroom.

Voordeel. Standvastigheid.

 

"Dit hexagram heeft betrouwbaarheid en vertrouwen als attribuut. Het is ook het teken van de betrouwbare voorboden: niet alleen in China zijn dolfijnen gunstige voortekens, maar voor alle zeelieden in Oost en West gelden zij als voorboden van geluk of gevaar. Maw: je kan rustig vertrouwen op de 'voortekens van het toeval'. Vertrouwen en aandacht zijn krachten die het 'blinde toeval' veranderen in betekenisvolle werkzaamheid" (Han Boering).

 

Samengevat: toeval is een voortdurend terugkerende en scheppende kracht, het weeft een (al dan niet herkenbaar) patroon, steeds opnieuw. Toeval maakt contact tussen de zichtbare (natuurlijke) en onzichtbare (bovennatuurlijke) wereld. Het is een welwillende uitnodiging, en is rustbrengend. Het zorgt voor nieuwe energie. Toeval is een krachtige katalysator waar je rustig en in volle overgave kan op vertrouwen. Aan jou om de roep van het toeval te beantwoorden...

 

Toen ik de dag daarna opnieuw het woord "toeval" intikte, gaf Google een ander cijfer. Betekent dit dat bovenstaande redenering daardoor aan kracht inboet? Integendeel. Dit antwoord was voor mij voldoende en leerrijk. Ik ben ingegaan op de uitnodiging van het toeval, waardoor "het blinde toeval veranderde in betekenisvolle werkzaamheid". Of: ik werd geraakt door "de poëzie van het toeval", en ik kreeg een antwoord dat meer zegt dan alle mogelijke definities en soorten (synchroniciteit, serendipiteit, serialiteit, lot...).  Het toeval heeft zich hier geopenbaard in al zijn creativiteit.
 

Paul Klein schrijft  in zijn boek Puur Toeval :

 

 "Wie van toeval wil profiteren, moet afstand doen van een geliefkoosd drogbeeld: dat we ons leven volkomen kunnen plannen. Bestudering van het toeval leert ons bescheidenheid. Eigenlijk weten we wel hoe vaak we onszelf alleen maar een gevoel van zekerheid aanpraten. Als we ons nader bezighouden met toeval, maken zulke bedrieglijke ideeën plaats voor iets anders: je leert vertrouwen op het onverhoopte, én je raakt ervan overtuigd dat je het beste weet te maken van verrassingen. Het geeft rust om het toeval te kennen. Toevalligheden brengen ons ertoe om de luchtkastelen in ons hoofd te verlaten en in de werkelijkheid te gaan leven. Daarom is het niet alleen een avontuur om datgene wat niet voorzien kan worden meer ruimte in ons leven te geven, het verandert ons tegelijkertijd. De waarneming wordt scherper, we krijgen een ander tijdgevoel. Het toeval leert ons waakzaamheid. Hierin ligt onze grootste winst. Verrassingen maken ons ontvankelijk voor het heden en is het heden niet alles wat we hebben? Openstaan voor het toeval betekent leven. Als we ons inlaten met het ongewisse, beloont het ons veel vaker dan we denken. Wonderen bestaan."

 

Ps: De eerste stap op de maan werd door Neil Armstrong gezet in het 109de vluchtuur, na 24min en 20sec... 1-9/2-4-2... ("Later in the mission, NASA tells the press that the first step came at 109:24:20")... puur toeval?

 

 






L. Nilsson














 

Verdriet

Terwijl ik wacht
herinner ik
de tranen
die in je ogen
diep verborgen,
nauwelijks merkbaar
als littekens
getuigen van
een diep verdriet,
zoals je
leunend
even stilstaat
op een brug
om aan de voet
van bergen
hoog
de sneeuw
te schouwen
die ooit
zal vloeien
om tot
rivier
te worden
en dan te weten
dat dit water
stolde
uit de wolken
rond de toppen,
en dat ze
het verhaal
vertellen
over zeeën
waarin ik
tranen liet,
en zo,
terwijl ik wacht,
herinner ik
je ogen
en daarin
mijn oud verdriet

b.vercnocke



f. vercnocke


Je sloot je ogen
terwijl ik
de mijne opende
en ik zag
de glimlach
waarmee je
voor het
afscheid koos
je woorden
vind ik nu
doorheen de wind
waarin ik wandel
en ik luister
naar mijn huid
waarop ik zacht
je handen voel

b.vercnocke

 

 

 want ergens ver
weet ik een ster:
altijd zal er
een antwoord zijn
een plotse
vleugelslag
ik weet
jouw adem
diep in mij
die mij beschermt
en mij  laat leven
in dit wonder

b.vercnocke